दिवाळी, ज्याला दीपावली देखील म्हणतात, हा भारतातील सर्वात मोठ्या प्रमाणावर साजरा केला जाणारा सण आहे. हा सण अंधारावर प्रकाशाचा आणि वाईटावर चांगल्याचा विजय दर्शवतो. तेलाचे दिवे लावून, फटाके फोडून, भेटवस्तूंची देवाणघेवाण करून आणि स्वादिष्ट मिठाई आणि चवदार पदार्थांची मेजवानी देऊन हा दिवस भव्यतेने साजरा केला जातो. घरे आणि सार्वजनिक जागा क्लिष्ट रांगोळी (रंगीत नमुने) आणि रंगीबेरंगी सजावटींनी सुशोभित केल्या आहेत.
दिवाळी - धनत्रयोदशीचे महत्त्व
शुभ धनत्रयोदशी
नमामि धन्वन्तरिमादिदेवं सुरासुरंर्वन्दितपादपद्मम्।
दिवाळी, दिव्यांचा सण, हा भारतातील आणि जगभरातील लाखो लोकांसाठी खूप महत्त्वाचा असलेल्या परंपरा आणि विधींनी भरलेला एक बहु-दिवसीय उत्सव आहे. दिवाळीपर्यंतच्या मुख्य दिवसांपैकी एक म्हणजे धनतेरस, ज्याला धनत्रयोदशी असेही म्हणतात. हा दिवस दिवाळीच्या सणांची सुरुवात करतो आणि संपत्ती आणि समृद्धी शोधणाऱ्यांसाठी विशेष महत्त्व आहे.
ऐतिहासिक महत्त्व:
“धनतेरस” हा शब्द दोन शब्दांपासून बनला आहे – “धन” म्हणजे संपत्ती आणि “तेरस” म्हणजे तेरावा दिवस. धनत्रयोदशी कार्तिक महिन्यातील गडद पंधरवड्याच्या (कृष्ण पक्ष) तेराव्या दिवशी साजरी केली जाते, जे सहसा ऑक्टोबर किंवा नोव्हेंबरमध्ये येते. हा दिवस असा मानला जातो जेव्हा देवांचे वैद्य भगवान धन्वंतरी हे विश्व समुद्रमंथनातून (समुद्र मंथन) अमृताच्या भांड्यात बाहेर पडले होते. अमृताचे हे भांडे चांगले आरोग्य आणि समृद्धीचे प्रतीक आहे, धनत्रयोदशीला धन आणि कल्याणासाठी आशीर्वाद मिळवण्यासाठी एक शुभ दिवस बनवतो.
परंपरा आणि प्रथा:
धनत्रयोदशी हा विविध प्रथा आणि परंपरांचा दिवस आहे ज्यांचे पालन मोठ्या भक्तीने केले जाते. या दिवशीच्या काही प्रमुख पाळण्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- सोने आणि चांदीची खरेदी: धनत्रयोदशीला सोने, चांदी किंवा मौल्यवान वस्तू खरेदी करण्याची प्रथा आहे, कारण ही संपत्ती आणि समृद्धीचे प्रतीक मानले जाते. बरेच लोक त्यांच्या घरात चांगले भाग्य आणण्यासाठी नवीन भांडी किंवा दागिने खरेदी करतात.
- स्वच्छता आणि सजावट: संपत्तीची देवी, लक्ष्मीचे स्वागत करण्यासाठी घरे पूर्णपणे स्वच्छ आणि सजविली जातात. आमंत्रण देणारे वातावरण तयार करण्यासाठी रांगोळीच्या डिझाइन्स काढल्या जातात आणि तेलाचे दिवे (दिवे) लावले जातात.
- धन्वंतरी पूजा: संध्याकाळी, उत्तम आरोग्य आणि कल्याणासाठी भगवान धन्वंतरीचा आशीर्वाद घेण्यासाठी विशेष पूजा केली जाते. पूजेमध्ये दिवे, फुले, धूप आणि मिठाई अर्पण करणे समाविष्ट आहे.
धनत्रयोदशी साजरी करणे:
धनत्रयोदशी हा केवळ भौतिक संपत्ती मिळवण्याचा दिवस नाही तर अध्यात्मिक चिंतन आणि आधीपासून असलेल्या आशीर्वादांबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याचाही दिवस आहे. या शुभ दिवशी अनेक लोक मंदिरांना भेट देतात आणि देवतांचे आशीर्वाद घेतात.
धनत्रयोदशी संपत्ती आणि समृद्धीचे आशीर्वाद देऊन दिवाळीच्या भव्य उत्सवासाठी मंच तयार करते. हा एक दिवस आहे जो कुटुंबांना एकत्र करतो, सांस्कृतिक बंध मजबूत करतो आणि संपत्तीच्या महत्त्वाची आठवण करून देतो, केवळ भौतिक संपत्तीच्या बाबतीतच नाही तर चांगले आरोग्य आणि कल्याण या दृष्टीने देखील. दिवाळी सणांचा पहिला दिवस म्हणून, धनत्रयोदशी लोकांच्या हृदयाला आणि घरांना पुढील आनंदाच्या दिवसांसाठी तयार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते, ज्यामध्ये समृद्धी, आनंद आणि एकत्रतेच्या मूल्यांवर जोर दिला जातो.
